Vòng tròn hương vị cà phê (tiếng Anh: Coffee Taster's Flavor Wheel) là một công cụ chuyên nghiệp được phát triển vào năm 1995 bởi Từ điển Cảm quan Nghiên cứu Cà phê Thế giới.
Vòng tròn hương vị cà phê là một công cụ hữu ích giúp người thưởng thức định hình những hương vị trong mỗi tách cà phê. Vậy vòng tròn hương vị cà phê được xây dựng như thế nào và có ý nghĩa ra sao đối với người yêu cà phê? Bài viết này của Cubes Asia sẽ giải đáp những thắc mắc đó, đồng thời cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan về công cụ thú vị này.
>> Xem thêm: Khám phá bản đồ cà phê thế giới
Vòng tròn hương vị cà phê là gì?
Vòng tròn hương vị cà phê (tiếng Anh: Coffee Taster's Flavor Wheel) là một công cụ chuyên nghiệp được phát triển vào năm 1995 bởi Từ điển Cảm quan Nghiên cứu Cà phê Thế giới. Công cụ này mô tả và định nghĩa các đặc tính hương vị của cà phê một cách khoa học và hệ thống. Đây được xem là ngôn ngữ chung giúp kết nối giữa người mua và người bán, đồng thời là công cụ không thể thiếu đối với các chuyên gia thẩm định cà phê (Cuppers) trong quá trình đánh giá chất lượng sản phẩm.
Cấu trúc của vòng tròn hương vị được thiết kế theo ba lớp đồng tâm, mỗi lớp mang một ý nghĩa và mức độ chi tiết khác nhau. Vòng trong cùng bao gồm các nhóm hương vị cơ bản như trái cây (Fruity), hoa (Floral), ngọt (Sweet). Vòng thứ hai phân chia các nhóm này thành các nhóm con chi tiết hơn, và vòng ngoài cùng mô tả các hương vị cụ thể nhất.
Nhờ vòng tròn hương vị cà phê, người dùng có thể dần dần khám phá và xác định chính xác hương vị của cà phê, từ tổng quát đến chi tiết. Ví dụ, khi thưởng thức một tách cà phê Ethiopia, người dùng có thể bắt đầu với nhận định "hương trái cây", sau đó cụ thể hơn là "họ cam quýt", và chi tiết nhất có thể là "chanh" hoặc "bưởi". Ngoài ra, vòng tròn còn bao gồm phần Defects - các hương vị không mong muốn như mặn, thuốc, cao su, giúp xác định những khiếm khuyết trong quá trình sản xuất và chế biến cà phê.
Vòng tròn hương vị cà phê ra đời vào năm 1995 (Nguồn: Internet)
Nguồn gốc và sự phát triển của vòng tròn hương vị cà phê
Phiên bản đầu tiên của vòng tròn hương vị cà phê được Hiệp hội Cà phê đặc sản Hoa Kỳ (SCAA) giới thiệu vào năm 1995, dựa trên kỹ thuật "cupping" - phương pháp đánh giá chất lượng cà phê chuyên nghiệp. Vòng tròn này bao gồm hai bảng: "Faults and Taints Wheel" ở bên trái, liệt kê các hương vị không mong muốn có thể xuất hiện trong cà phê do lỗi trong quá trình chế biến; "Aromas and Tastes Wheel" ở bên phải, phân chia thành hai nửa để mô tả "Aromas" (mùi hương) và "Tastes" (vị).
Nhận thấy sự cần thiết phải cập nhật và hoàn thiện, đến năm 2016, SCAA đã hợp tác với Tổ chức Nghiên cứu Cà phê Thế giới (WCR) để tạo ra một phiên bản mới. Dự án này bắt đầu bằng việc xây dựng "World Coffee Research Sensory Lexicon", một "từ điển" chuyên ngành chứa 110 từ vựng miêu tả hương vị cà phê, được nghiên cứu kỹ lưỡng bởi các nhà khoa học, nhà sản xuất và chuyên gia rang xay.
Từ nền tảng vững chắc này, SCAA đã sắp xếp các thuộc tính hương vị từ "Sensory Lexicon" vào vòng tròn hương vị mới với thiết kế hiện đại và trực quan hơn. Màu sắc được lựa chọn cẩn thận để phù hợp với từng nhóm hương vị, giúp người dùng dễ dàng hình dung và khám phá sự đa dạng trong thế giới cà phê.
Vòng tròn hương vị cà phê được cải tiến theo thời gian (Nguồn: Internet)
Hướng dẫn sử dụng vòng tròn hương vị cà phê
- Bước 1: Làm quen với cấu trúc vòng tròn
Vòng tròn hương vị cà phê được thiết kế với cấu trúc phân tầng, bắt đầu từ những hương vị chung chung ở trung tâm và mở rộng ra các hương vị cụ thể hơn ở vòng ngoài. Hãy dành thời gian quan sát kỹ vòng tròn để hiểu rõ cách các hương vị được phân loại và liên kết với nhau.
Người nếm nên bắt đầu bằng việc quan sát màu sắc và mùi hương của cà phê trước khi nếm. Khi nếm, cần để cà phê phủ đều khắp khoang miệng, đặc biệt chú ý đến các vùng lưỡi khác nhau vì mỗi vùng cảm nhận các vị khác nhau: đầu lưỡi cảm nhận vị ngọt, hai bên cảm nhận vị chua, và cuối lưỡi cảm nhận vị đắng.
Hãy nếm cà phê để phân biệt được các tầng hương vị của thức uống (Nguồn: Internet)
- Bước 3: Bắt đầu từ trung tâm vòng tròn
Khi bắt đầu xác định hương vị, người dùng nên bắt đầu từ trung tâm vòng tròn với các vị cơ bản: đắng, chua, ngọt. Sau khi xác định được các vị cơ bản, người dùng có thể di chuyển ra các vòng bên ngoài để tìm những hương vị cụ thể hơn. Ví dụ, nếu cảm nhận được vị chua, bạn có thể di chuyển ra vòng ngoài để xác định đó là vị chua của táo, chanh hay việt quất.
- Bước 4: Đọc từ điển World Coffee Research Sensory Lexicon
World Coffee Research Sensory Lexicon là tài liệu chuyên sâu cung cấp định nghĩa chi tiết và ví dụ cụ thể cho từng hương vị trong vòng tròn hương vị cà phê. Tài liệu này cung cấp một ngôn ngữ chung cho những người trong ngành, giúp họ mô tả chính xác hơn các đặc tính cảm quan của cà phê.
Sau khi đã xác định được hương vị cà phê dựa trên vòng tròn, bạn có thể tìm hiểu sâu hơn về hương vị đó bằng cách tra cứu từ điển World Coffee Research Sensory Lexicon. Ví dụ, nếu bạn cảm nhận được hương "hoa nhài" trong cà phê, từ điển sẽ cung cấp mô tả chi tiết về đặc điểm của hương hoa nhài trong cà phê, giúp bạn hiểu rõ hơn về cảm nhận của mình.
Đọc từ điển cà phê sẽ giúp bạn hiều hơn về các tầng hương vị (Nguồn: Internet)
- Bước 5: Tham khảo tài liệu liên quan
Để nâng cao hiểu biết về hương vị cà phê, bạn có thể tham khảo thêm các tài liệu liên quan như:
- Sách về cà phê: Các cuốn sách về cà phê chuyên sâu sẽ cung cấp kiến thức về các giống cà phê, phương pháp rang xay, và cách pha chế ảnh hưởng đến hương vị cà phê.
- Blog và website về cà phê: Nhiều blog và website chia sẻ kinh nghiệm, đánh giá về các loại cà phê và hương vị của chúng.
- Khóa học về cà phê: Tham gia các khóa học nếm thử cà phê (cupping) hoặc các khóa học barista sẽ giúp bạn rèn luyện kỹ năng cảm nhận hương vị và mở rộng kiến thức về cà phê.
- Bước 6: Bắt đầu lại từ trung tâm
Mỗi loại cà phê đều có một hồ sơ hương vị độc đáo. Khi nếm thử một loại cà phê mới, hãy bắt đầu lại từ trung tâm vòng tròn và lặp lại các bước trên. Quá trình này giúp bạn rèn luyện khả năng cảm nhận hương vị và khám phá sự đa dạng của thế giới cà phê.
- Bước 7: Sử dụng ngôn ngữ của riêng bạn
Mặc dù vòng tròn hương vị và từ điển Sensory Lexicon cung cấp một khung tham chiếu chung, đừng ngần ngại sử dụng ngôn ngữ của riêng bạn để mô tả cảm nhận về cà phê. Ví dụ, thay vì chỉ nói cà phê có "hương hoa", bạn có thể miêu tả "hương thơm dịu dàng như vườn hoa hồng buổi sớm" hay "mùi hương nồng nàn gợi nhớ đến hoa ly". Sự sáng tạo trong ngôn ngữ sẽ giúp bạn ghi nhớ và chia sẻ trải nghiệm cà phê một cách thú vị hơn.
- Bước 8: Nghiên cứu màu sắc
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng thị giác của con người có mối liên hệ chặt chẽ với các giác quan khác, và màu sắc của thực phẩm cung cấp cho chúng ta những tín hiệu quan trọng về hương vị của chúng. Vì vậy, chúng ta thường sử dụng các thuật ngữ thị giác để mô tả hương vị, ví dụ như cà phê có thể có vị "sáng", "đỏ" hoặc "xanh lá cây".
Nhận thức được điều này, các nhà thiết kế vòng tròn hương vị cà phê đã đặc biệt chú ý đến màu sắc trên vòng tròn, cố gắng liên kết các thuật ngữ với màu sắc đại diện rõ ràng cho thuộc tính đó. Ví dụ, khi một người nếm thử cảm nhận được "thức uống này có vị gì đó màu đỏ", họ có thể quét qua khu vực màu đỏ trên vòng tròn hương vị cà phê để tìm ra mô tả chính xác hơn, chẳng hạn như dâu tây, anh đào hay phúc bồn tử. Bằng cách kết hợp màu sắc vào quá trình cảm nhận, bạn có thể mở rộng khả năng phân tích và diễn tả hương vị cà phê một cách phong phú và đa chiều hơn.
Ứng dụng vòng tròn hương vị cà phê
Vòng tròn hương vị cà phê mang lại nhiều ứng dụng thiết thực cho các doanh nghiệp trong ngành cà phê, cụ thể là:
- Phát triển sản phẩm mới: Vòng tròn hương vị cà phê cung cấp cái nhìn toàn diện về các hương vị tiềm năng có thể có trong cà phê. Doanh nghiệp có thể dựa vào đó để nghiên cứu và phát triển các dòng sản phẩm mới, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Ví dụ, nếu nhận thấy xu hướng ưa chuộng cà phê có hương hoa quả, doanh nghiệp có thể tập trung vào việc tìm kiếm nguồn cà phê có hương vị tương tự, hoặc điều chỉnh quy trình rang xay để tạo ra những sản phẩm cà phê mới lạ, hấp dẫn.
- Nâng cao chất lượng sản phẩm: Bằng cách sử dụng vòng tròn hương vị, các chuyên gia kiểm soát chất lượng (QCs) có thể đánh giá cà phê một cách khách quan và chính xác hơn. Việc xác định rõ ràng các hương vị mong muốn và không mong muốn trong từng loại cà phê giúp doanh nghiệp kiểm soát chất lượng sản phẩm, đảm bảo tính đồng nhất và đáp ứng các tiêu chuẩn đã đề ra.
- Xây dựng thương hiệu: Mỗi doanh nghiệp cà phê đều mong muốn tạo dựng một thương hiệu riêng biệt và ghi dấu ấn trong lòng khách hàng. Vòng tròn hương vị cà phê có thể hỗ trợ quá trình này bằng cách giúp doanh nghiệp định hình hồ sơ hương vị đặc trưng cho sản phẩm của mình. Ví dụ, một doanh nghiệp chuyên về cà phê rang đậm có thể nhấn mạnh vào các hương vị chocolate, caramel, gia vị trong vòng tròn để tạo nên dấu ấn riêng.
Vòng tròn hương vị cà phê là công cụ đắc lực hỗ trợ doanh nghiệp trong việc ghi dấu ấn trên thị trường (Nguồn: Internet)
Mong rằng bài viết của Cubes Asia trên đây đã giúp bạn hiểu hơn về vòng tròn hương vị cà phê. Có thể thấy, hiểu rõ và ứng dụng vòng tròn hương vị cà phê sẽ giúp bạn nâng cao trải nghiệm cà phê cho người tiêu dùng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của ngành cà phê.
Để hiểu hơn về cà phê cũng như cập nhật các công thức pha chế độc đáo, mời bạn đọc thêm các bài viết trên blog Cubes Asia. Tại đây, bạn sẽ tìm thấy nhiều thông tin hữu ích về các loại cà phê, phương pháp rang xay, kỹ thuật pha chế và những xu hướng mới nhất trong ngành cà phê.
CUBES ASIA – MÁY PHA CÀ PHÊ CHUYÊN NGHIỆP
Đại diện thương hiệu Nuova Simonelli và Victoria Arduino tại Việt Nam
Địa chỉ cửa hàng:
- Showroom HCM: SARIMI A1-00.10, 74 Nguyễn Cơ Thạch, phường An Lợi Đông, Thủ Đức, HCM
- Showroom Hà Nội: 87 Lê Hồng Phong, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Thành Phố Hà Nội.
