Cà phê Việt Nam không chỉ là một thức uống phổ biến mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống hàng ngày của người Việt. Với lịch sử phát triển lâu đời và phong phú, cà phê Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình trên bản đồ cà phê thế giới.
Cà phê Việt Nam không chỉ là một thức uống phổ biến mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa và đời sống hàng ngày của người Việt. Với lịch sử phát triển lâu đời và phong phú, cà phê Việt Nam đã khẳng định vị thế của mình trên bản đồ cà phê thế giới. Từ những hạt cà phê Robusta đậm đà đến những ly cà phê phin thơm ngon, mỗi giọt cà phê đều chứa đựng tinh hoa và tâm huyết của người trồng cà phê Việt Nam. Hãy cùng Cubes Asia khám phá hành trình và những đặc trưng nổi bật của cà phê Việt Nam qua bài viết này.
Lịch sử cà phê Việt Nam
Cà phê được du nhập vào Việt Nam vào năm 1857 bởi những nhà truyền giáo người Pháp. Arabica là giống cà phê đầu tiên được trồng tại Việt Nam. Đến đầu thế kỷ 20, người Pháp tiếp tục mang thêm hai giống cà phê khác là Robusta và Liberia (giống Excelsa) vào Việt Nam.
Ban đầu, người Pháp thử nghiệm canh tác Arabica tại các tỉnh phía Bắc như Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh, sau đó mở rộng ra một số tỉnh miền Trung, như Quảng Trị, Quảng Bình. Cuối cùng, cà phê đã được đưa đến các tỉnh phía Nam gồm Tây Nguyên và Đông Nam Bộ.
Kết quả canh tác cho thấy giống Arabica không phát triển tốt do điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng không phù hợp, cây dễ bị mắc bệnh gỉ sắt, sâu đục thân. Cà phê Robusta cũng không phát triển tốt ở miền Bắc vì nhiệt độ mùa đông quá thấp so với yêu cầu sinh thái của cây. Chỉ có giống Excelsa sinh trưởng khỏe, cho năng suất khá, nhưng giá trị thương mại lại thấp. Sau nhiều năm tìm tòi, người ta phát hiện ra rằng Tây Nguyên mới là vùng đất lý tưởng cho cà phê Robusta phát triển. Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi, Tây Nguyên nhanh chóng trở thành cái nôi của ngành cà phê Việt Nam, với Buôn Ma Thuột là trung tâm sản xuất lớn nhất. Ngày nay, Việt Nam là một trong những nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới, nổi tiếng với giống cà phê Robusta chất lượng.
Vào những năm 1930, diện tích trồng cà phê ở Việt Nam còn khiêm tốn, chỉ khoảng 5.900 ha và sản lượng đạt 1.500 tấn. Dù vậy, người dân đã bắt đầu làm quen với ba giống cà phê chính là Arabica, Robusta và Liberica. Với sự tinh tế, người Việt đã đặt cho các giống cà phê những cái tên rất Việt Nam, dựa trên đặc điểm hình thái của cây: Arabica được gọi là cà phê chè, Robusta là cà phê vối và Liberica là cà phê mít.
Qua nhiều thập kỷ, cà phê đã trở thành một phần quan trọng trong nền kinh tế và văn hóa Việt Nam, với các phương pháp pha chế truyền thống như cà phê phin và các loại đồ uống đặc trưng như cà phê sữa đá.
Cà phê được du nhập vào Việt Nam giữa thế kỷ 19 bởi những nhà truyền giáo người Pháp (Nguồn: Internet)
Các loại cà phê Việt Nam
Việt Nam nổi tiếng với nhiều loại cà phê độc đáo và phong phú. Dưới đây là một số loại cà phê phổ biến mà bạn có thể thưởng thức:
- Cà phê phin (Cà phê đen/Cà phê sữa): Đây là loại cà phê truyền thống của Việt Nam, được pha bằng phin nhỏ giọt. Cà phê đen (cà phê đen nóng hoặc cà phê đá) và cà phê sữa (cà phê sữa nóng hoặc cà phê sữa đá) là hai biến thể phổ biến nhất.
- Cà phê trứng: Một loại cà phê đặc biệt từ Hà Nội, được làm từ lòng đỏ trứng gà đánh bông với sữa đặc và cà phê nóng. Hương vị béo ngậy và thơm ngon của cà phê trứng đã thu hút nhiều du khách.
- Cà phê cốt dừa: Cà phê này kết hợp giữa cà phê đen và nước cốt dừa, tạo nên hương vị ngọt ngào và mát lạnh. Đây là một lựa chọn phổ biến trong những ngày hè nóng bức.
- Cà phê bạc xỉu: Đây là một loại cà phê sữa đặc biệt, với tỷ lệ sữa nhiều hơn cà phê, tạo nên hương vị ngọt ngào và nhẹ nhàng hơn. Bạc xỉu thường được uống vào buổi sáng hoặc chiều.
- Cà phê muối: Một loại cà phê độc đáo từ Huế, được pha chế với một chút muối để làm tăng hương vị đậm đà và giảm bớt vị đắng của cà phê.
Cà phê phin Việt Nam ghi dấu ấn trên bản đồ cà phê thế giới (Nguồn: Internet)
Cà phê Việt Nam có gì đặc biệt?
Hương vị cà phê Việt Nam nổi bật với sự đa dạng và phong phú, nhờ vào các yếu tố như loại hạt cà phê, phương pháp chế biến và cách pha chế độc đáo. Dưới đây là một số đặc điểm nổi bật của hương vị cà phê Việt Nam:
- Đậm đà và mạnh mẽ: Cà phê Việt Nam thường được làm từ hạt cà phê Robusta, nổi tiếng với hương vị đậm đà, mạnh mẽ và hàm lượng caffeine cao. Điều này tạo nên một ly cà phê có vị đắng đặc trưng và hương thơm nồng nàn.
- Ngọt ngào và béo ngậy: Một trong những đặc điểm nổi bật của cà phê Việt Nam là việc sử dụng sữa đặc có đường. Sự kết hợp giữa cà phê đậm và sữa đặc tạo nên hương vị ngọt ngào, béo ngậy, đặc biệt là trong các loại cà phê như cà phê sữa đá và cà phê trứng.
- Phương pháp pha chế độc đáo: Cà phê phin là phương pháp pha chế truyền thống của Việt Nam, cho phép cà phê nhỏ giọt từ từ qua phin, giúp giữ lại hương vị nguyên bản và tinh túy của hạt cà phê. Phương pháp này tạo ra một ly cà phê có hương vị đậm đà và thơm ngon.
- Sáng tạo và đa dạng: Người Việt Nam rất sáng tạo trong việc pha chế cà phê, tạo ra nhiều loại đồ uống độc đáo như cà phê trứng, cà phê dừa, cà phê sữa chua và cà phê muối. Mỗi loại đều mang đến một trải nghiệm hương.
Minh chứng là trong nhiều năm qua, cà phê Việt Nam đã khẳng định vị thế trên bản đồ cà phê thế giới, với hàng loạt lời khen ngợi từ các tạp chí ẩm thực và du lịch uy tín.
- Chuyên trang Taste Atlas, được mệnh danh là “bản đồ ẩm thực thế giới” xếp cà phê sữa đá Việt Nam thứ 2 trong Top 10 thức uống cà phê ngon nhất thế giới (4,6/5 điểm).
- Tạp chí du lịch Canada The Travel (2022) gọi tên Việt Nam đầu tiên trong danh sách các quốc gia có cà phê ngon nhất thế giới.
- Cà phê Việt Nam được CNN vinh danh trong bài viết “Why the world is waking up to Vietnamese coffee” (2020) với nhận định rằng cà phê Việt là một thức uống phổ biến, đa dạng trong cách pha chế.
- Tháng 3 năm 2020, tờ báo The New York Times cũng đăng bài với tựa đề “In Vietnam, Coffee Culture Brims With New Energy”, đánh giá cà phê Việt Nam đang trở thành một thương hiệu quốc gia với những hương vị đa dạng và độc đáo.
- Hạt Robusta Việt Nam đạt các giải thưởng tại các cuộc thi quốc tế như The Best of the World và International Catering Cup, được chứng nhận bởi các tổ chức uy tín như Rainforest Alliance, UTZ và Fairtrade.
- Giống TR4 của Robusta Việt Nam được nhà vô địch Nhật Bản Takayuki Ishitani lựa chọn sử dụng tại World Barista Championship 2022, khẳng định chất lượng hàng đầu.
Cà phê Việt Nam được yêu thích bởi hương vị và cách pha chế độc đáo (Nguồn: Internet)
Cà phê Việt Nam được trồng ở đâu?
Tây Nguyên với khí hậu nhiệt đới cao nguyên, đất đỏ bazan màu mỡ và lượng mưa dồi dào là điều kiện lý tưởng để trồng cà phê. Chính vì vậy, đây được xem là "vương quốc cà phê" của Việt Nam. Các tỉnh như Đắk Lắk, Gia Lai, Lâm Đồng, Đắk Nông và Kon Tum là những cái nôi của những hạt cà phê Robusta nổi tiếng thế giới.
Mặc dù không phổ biến như Tây Nguyên, một số tỉnh phía Bắc và miền Trung như Sơn La, Nghệ An và Quảng Trị cũng trồng cà phê, chủ yếu là cà phê Arabica.
Sản xuất cà phê ở Việt Nam
Kể từ khi thực hiện công cuộc Đổi mới vào năm 1986, ngành cà phê Việt Nam đã chứng kiến một bước phát triển vượt bậc. Sự ra đời của nền kinh tế thị trường đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia, góp phần nâng cao cả về số lượng và chất lượng sản phẩm. Nhờ sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp và người trồng, ngành cà phê Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc xây dựng thương hiệu cà phê thành phẩm và xuất khẩu sản phẩm bán lẻ, điển hình như các thương hiệu Trung Nguyên (1996), Highlands Coffee (1998),...
Từ những năm 1990, sản lượng cà phê Việt Nam liên tục tăng trưởng với tốc độ chóng mặt, đạt từ 20% đến 30% mỗi năm. Nhờ đó, đến cuối thập niên, Việt Nam đã vươn lên trở thành cường quốc cà phê hàng đầu Đông Nam Á và đứng thứ hai thế giới về xuất khẩu cà phê nhân xanh (sau Brazil).
Việt Nam hiện là nước sản xuất cà phê lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Brazil. Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu khoảng 1,62 triệu tấn cà phê. Cà phê Robusta chiếm khoảng 97% tổng sản lượng cà phê của Việt Nam.
Theo vietnamnews, năm 2024, xuất khẩu cà phê của Việt Nam lần đầu tiên vượt mốc 5 tỷ USD trong niên vụ 2023-2024 kéo dài từ ngày 1/10/2023 đến ngày 30/9/2024. Mặc dù khối lượng xuất khẩu có giảm nhẹ, nhưng giá cà phê tăng mạnh đã bù đắp cho sự sụt giảm này.
Liên minh Châu Âu (EU) vẫn là thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất của Việt Nam. Đức, Ý và Tây Ban Nha là ba thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại EU. Các thị trường khác như Hoa Kỳ, Nhật Bản và Nga cũng cho thấy sự tăng trưởng đáng kể về giá trị, chứng tỏ sức hút ngày càng lớn của cà phê Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Ngành cà phê Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, giá cả thị trường biến động và cạnh tranh quốc tế. Tuy nhiên, việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại và phát triển các sản phẩm cà phê chất lượng cao đã mở ra nhiều cơ hội mới cho ngành này.
Sản lượng xuất khẩu cà phê của Việt Nam đứng thứ 2 thế giới sau Brazil (Nguồn: Internet)
Bài viết trên đây đã cung cấp đầy đủ các thông tin về cà phê Việt Nam cho các bạn. Với hương vị đậm đà, đặc trưng và những giá trị văn hóa sâu sắc, cà phê Việt Nam không chỉ là một thức uống mà còn là niềm tự hào của người Việt. Để hiểu rõ hơn về cà phê Việt Nam và cập nhật thêm nhiều kiến thức thú vị, hãy theo dõi Cubes Asia.
Cubes Asia cung cấp giải pháp cà phê toàn diện, bao gồm máy pha cà phê, máy xay cà phê, cà phê hạt, máy đun nước nóng, bộ lọc nước, và nhiều sản phẩm khác. Nếu bạn có nhu cầu, hãy mua hàng tại Cubes Asia để trải nghiệm những sản phẩm chất lượng nhất.
CUBES ASIA – MÁY PHA CÀ PHÊ CHUYÊN NGHIỆP
Đại diện thương hiệu Nuova Simonelli và Victoria Arduino tại Việt Nam
Địa chỉ cửa hàng:
- Showroom HCM: SARIMI A1-00.10, 74 Nguyễn Cơ Thạch, phường An Lợi Đông, Thủ Đức, HCM
- Showroom Hà Nội: 87 Lê Hồng Phong, Phường Điện Biên, Quận Ba Đình, Thành Phố Hà Nội.
